GELENDOST İLÇESİNİ VE TARİHİNİ TANIYALIM

           İlkçağdan beri “Pisidya Ülkesi” adı verilen göller yöresinin en eski kültür merkezlerinden biridir. M.Ö. 3500 yılarında “Mirya” veya “Miryo” adı ile Hititlerin bir kolu olan Anamurla (Anaminli) Miryalı’ lar tarafından kurulmuştur.

İlk Mirya şehrinin özellikleri Hitit Devletine bağlı, hür bir şehir Devleti görünümünde idi. Paçeşi adı verilen güneşin oğlu kabul edilen veliler tarafından yönetilirdi.

M.Ö. 547 yıllarında bu topraklar Pisidyalıları yenen Perslerin egemenliği altlına girdi. M.Ö. 533 yıllarında Persler ile Pisidyalılar arasında yapılan kanlı savaşı Persler kazanınca Mirya şehrinin yerini göl kıyısında Akamaia (Akmescit) taşıdı. Büyük İskender’in Persleri yenmesinden sonra, Mirya şehri tekrar büyüdü ve gelişti. Daha sonra Bizanslılar zamanında şehir önemini kaybetti.

M.S. 713-714 Yıllarında Arapların egemenliğine geçmesine rağmen, bu durum kısa sürdü ve tekrar Bizanslıların egemenliği altına girdi.

Türkler tarafından 1112-1116 yılları arasında yapılan akınlarda zayıflatıldı. Anadolu Selçuklu Sultanı 1. Mesut zamanında Emir Madanoğlu Nurettin tarafından 1116 yılında fethedildi. Adı “Gelende” veya “Gelindi” olarak değiştirildi. Çok sayıda Türkmen aşireti yerleştirildi. Gelende, daha sonraki dönemlerde askeri üst haline getirildi. Mesire yerleri kuruldu. Arap Seyyahi İbn-i Bibi’nin Muhtasar Selçuknamesinde Gelende’yi Anadolu Selçuklu Sultanının yazlık taht ve eğlence şehri olarak belirtilmektedir.

Gelendost İlçesi Ortaçağ Avrupa tarihçileri Tarafından “Miryokatolof” şehri olarak anılmaktadır. ll. Kılıçarslan döneminde,  Gelendost ovası ile Fatlın ovasında yapılan tarihin en büyük meydan muharebesi miryokefelon zaferi 17 Eylül 1176 tarihlerinde Salı günü olmuştur. Türklerin kazandığı bu zafer Anadolu’nun Türkleşme sürecini hızlandırmıştır. 1301 yıllarında Gelende, Eğirdir Merkez olan Hamitoğulları beyliği sınırları içine katılmıştır. 1314 yıllarında İlhanlıların eline geçmesine rağmen kısa bir süre sonra tekrar Hamitoğulları  beyliğine katıldı.

İlk defa 1390 yıllarında Osmanlı Devletine bağlanmış, 1402 Ankara savaşından sonra bu topraklarda sarsılan Osmanlı egemenliği 1415 yıllarında tekrar kuruldu. Bununla birlikte Konya vilayetine bağlandı. Selçuklu Türkleri tarafından fethedilen  Myrio kalesine “Gelende” adı verilmiştir. Anadolu Selçukluları zamanında Dost Eli Sancağının Merkezi olmuş ve Osmanlı Sultanı Fatih Sultan Mehmet zamanında “Gelendost” adı verilmiştir.

Gelendost Osmanlı döneminde Afşar nahiyesine bağlı köy iken Cumhuriyet döneminde (1930 ‘da) nahiye olmuş ve Şarkikaraağaç’a bağlanmıştır. 1951 yılında Belediye teşkilatı kurulmuş 1954 yılında ise 6.3.1954 tarih ve 6324 Sayılı Kanunla ilçe olmuştur.

Gelendost, Akdeniz Bölgesinin batı kesiminde Göller Yöresi diye bilinen bölgenin içinde Isparta İline bağlı, Isparta’ya 82 Km. mesafe ve kuzeydoğu yönünde bulunup güneyinde Eğirdir, doğuda Şarkikaağaç-Yalvaç, kuzeyde Yalvaç İlçesi toprakları ilebatıda Eğirdir Gölü ile çevrili 624 kilometre karelik alana sahiptir. Eğirdir Gölüne 27 km kıyısı bulunmaktadır.

Deniz seviyesinden 940 metre yüksekliği bulunan Gelendost ve civarının 3. jeolojik zamanda oluştuğu bilinmektedir. Toprakları killi, tuzlu ve tınlıdır.

Gelendost bağlı bulunduğumuz İlimiz Isparta gibi coğrafi bölge olarak Akdeniz bölgesinde bulunmasına rağmen iklimi tam Akdeniz iklimi özellikleri taşımaz. Hem Akdeniz ikliminden hem de İç Anadolu’ nun karasal ikliminden etkilenir. Bunun için Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında geçiş iklimi olarak adlandırılabilir. Kısmen Eğirdir Gölünün yumuşatıcı etkisi görülür. Buna bağlı olarak bitki örtüsünde dağların alt kesimleri pırnal çalısı ve meşe koruluğu ile kaplı olup yüksekleri çıplaktır. Bozkır alan çoktur. Yazın sıcak ve kurak olması haziran ayı başından itibaren tarım ürünlerinin sulanmasına gerekli kılmaktadır.